Zmiany przepisów BHP

Rozporządzenie zmieniające Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe weszło w życie 17 listopada 2023 roku, jednak przewidywało 6 miesięczny okres na dostosowanie stanowisk pracy do nowych minimalnych wymagań (do 17 maja 2024 roku). Inaczej sytuacja wygląda w przypadku tworzenia nowych stanowisk pracy po 17 listopada 2023 roku, które od początku muszą być dostosowane do nowych przepisów.

Rozporządzenie wprowadza szereg zmian w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Najistotniejsze zmiany dotyczą stanowisk pracy z monitorami ekranowymi.

Rozporządzenie ma zastosowanie do pracy wykonywanej na tych stanowiskach, na których korzysta się z systemów przenośnych (np. laptopów) przynajmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy. Analogicznie, rozporządzenia nie stosuje się do systemów przenośnych nieprzeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy.

• Wyłączenia od stosowania rozporządzenia 

Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do:

• • kabin kierowców oraz kabin sterowniczych maszyn i pojazdów;
  • systemów komputerowych na pokładach środków transportu;
  • systemów komputerowych przeznaczonych głównie do użytku publicznego;
  • systemów przenośnych nieprzeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy;
  • kalkulatorów, kas rejestrujących i innych urządzeń z małymi ekranami do prezentacji danych lub wyników pomiarów;
  • maszyn do pisania z wyświetlaczem ekranowym.

  
  Czego jeszcze dotyczy zmienione Rozporządzenie?

  • Rozporządzenie zmienia definicję stanowiska pracy, w tym określa wyposażenie podstawowe, tj.: monitor ekranowy, myszkę, klawiaturę, inne urządzenia wejściowe oraz oprogramowanie z interfejsem dla użytkownika;
  • Rozporządzenie osobno traktuje krzesło i stół, a także wyróżnia wyposażenie dodatkowe, tj.: stację dysków, drukarkę, skaner, uchwyt na dokumenty, podnóżek;
  • Rozporządzenie zawiera nowe brzmienie załącznika z minimalnymi wymaganiami.
  • Rozporządzenie wprowadza nowy obowiązek zapewnienia przez pracodawcę profilaktycznej opieki zdrowotnej pracownikom, a także okularów i szkieł kontaktowych;

  Z rozporządzenia wynika wcześniej już istniejący obowiązek pracodawców przeprowadzania oceny stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe, a także obowiązki informacyjne pracodawcy względem pracowników o wszystkich aspektach ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy na stanowiskach pracy, w tym o wynikach prowadzonych przez siebie kontroli;

  Czym według Rozporządzenia jest stanowisko pracy?

  Przez stanowisko pracy  należy przez to rozumieć przestrzeń pracy wraz z:

  • wyposażeniem podstawowym, w tym monitorem ekranowym, klawiaturą, myszą lub innymi urządzeniami wejściowymi, oprogramowaniem z interfejsem dla użytkownika;
  • krzesłem i stołem;
  • opcjonalnym wyposażeniem dodatkowym, w tym stacją dysków, drukarką, skanerem, uchwytem na dokumenty, podnóżkiem.

  Zmiany w tym zakresie będą wiązały się z dostosowanie przez pracodawców stanowisk pracy zgodnie z wymaganiami minimalnym, w szczególności dotyczy to stanowisk pracy w biurach.

  Ocena stanowisk pracy przez pracodawcę oraz obowiązki informacyjne względem pracowników

  Przeprowadzanie przez pracodawcy oceny stanowisk pracy oraz obowiązki informacyjne nie stanowią novum w Rozporządzeniu. Jednakże w kwestii nowych wymogów zamieszczonych w załączniku do Rozporządzenia należy zwrócić na te obowiązki szczególną uwagę, z racji że aby pracodawca mógł dostosować się do nowych regulacji, musi przeprowadzić ocenę aktualnego stanu, a także powinien poinformować pracowników o nowych regulacjach w zakresie bezpieczeństwa.

  Rozporządzenie nakłada na pracodawcę obowiązek dokonania oceny stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe, a także do poinformowania pracowników o  wszystkich aspektach ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy na stanowiskach pracy, w tym o wynikach przeprowadzonej oceny oraz wszelkich środkach bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.

  Zgodnie z Rozporządzeniem pracodawca jest obowiązany do przeprowadzania na stanowiskach pracy, wyposażonych w monitory ekranowe, oceny warunków pracy w aspekcie:

  • organizacji stanowisk pracy, w tym rozmieszczenia elementów wyposażenia, w sposób zapewniający spełnienie wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy,
  • stanu elementów wyposażenia stanowisk pracy, zapewniającego bezpieczeństwo pracy, w tym ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym,
  • obciążenia narządu wzroku oraz układu mięśniowo-szkieletowego pracowników,
  • obciążenia pracowników czynnikami fizycznymi, w tym szczególnie nieodpowiednim oświetleniem,
  • obciążenia psychicznego pracowników, wynikającego ze sposobu organizacji pracy.

  Ocena powinna być przeprowadzana w szczególności dla nowo tworzonych stanowisk oraz po każdej zmianie organizacji i wyposażenia stanowisk pracy.

  Wyposażenie podstawowe stanowiska pracy

  Zgodnie z załącznikiem do Rozporządzenia, określającym minimalne wymagania monitor ekranowy powinien spełniać następujące wymagania:

  • znaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne;
  • obraz na ekranie powinien być stabilny, bez migotania lub innych form niestabilności;
  • jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do regulowania w zależności od warunków oświetlenia stanowiska pracy;
  • regulacje ustawienia monitora powinny umożliwiać pochylenie ekranu.

  Ustawienie monitora ekranowego oraz innych elementów wyposażenia nie powinno wymuszać niewygodnych ruchów głowy i szyi. Górna krawędź monitora ekranowego powinna znajdować się na wysokości oczu pracownika. Ponadto, ustawienie monitora ekranowego względem źródeł światła powinno ograniczać olśnienie i odbicia światła.

  Klawiatura oraz mysz powinny stanowić osobne elementy wyposażenia podstawowego stanowiska pracy. Konstrukcja klawiatury powinna umożliwiać użytkownikowi przyjęcie pozycji, która nie powodowałaby zmęczenia mięśni kończyn górnych podczas pracy. Powierzchnia klawiatury powinna być matowa, a znaki na klawiaturze powinny być kontrastowe i czytelne.

  Stół oraz krzesło

  Zgodnie z załącznikiem do Rozporządzenia konstrukcja stołu powinna umożliwiać ergonomiczne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy, w tym zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora ekranowego i klawiatury, w szczególności powinna zapewniać:

  • wystarczającą powierzchnię, gwarantującą łatwe posługiwanie się elementami wyposażenia stanowiska pracy i wykonywanie czynności związanych z pracą;
  • ustawienie klawiatury z zachowaniem takiej odległości od przedniej krawędzi stołu, która umożliwia podparcie dla rąk i przedramion z zachowaniem co najmniej kąta prostego między ramieniem i przedramieniem;
  • ustawienie elementów wyposażenia w odpowiedniej odległości od pracownika, bez konieczności przyjmowania wymuszonych pozycji;

  Pracownik powinien mieć zapewnioną odpowiednią przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem stołu oraz do przyjęcia wygodnej pozycji i możliwości jej zmiany podczas pracy. Powierzchnia blatu stołu powinna być matowa.

  Krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska pracy powinno posiadać:

  • dostateczną stabilność przez wyposażenie go w podstawę co najmniej pięciopodporową z kółkami jezdnymi;
  • regulację wysokości siedziska, regulację wysokości oparcia odcinka lędźwiowego kręgosłupa, regulację kąta pochylenia oparcia oraz odpowiednie wymiary oparcia i siedziska, zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów;
  • wyprofilowanie siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygięcia kręgosłupa i ud;
  • możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360°;
  • regulowane podłokietniki.

  Mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia powinny być łatwo dostępne i proste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulację można było wykonywać w pozycji siedzącej.

  Wyposażenie dodatkowe

  Zgodnie z załącznikiem do Rozporządzenia pracownik może złożyć wniosek o wyposażenie dodatkowe, w tym m.in. uchwyt na dokumenty oraz podnóżek.

  Uchwyt na dokumenty przysługuje jeżeli przy pracy istnieje konieczność korzystania z dokumentów. Uchwyt powinien posiadać regulację ustawienia wysokości, pochylenia oraz odległości od pracownika.

  Na życzenie pracownika stanowisko pracy należy wyposażyć także w podnóżek.

  Stanowisko pracy

  Zgodnie z załącznikiem do Rozporządzenia stanowisko pracy powinno być tak zaprojektowane, aby pracownik miał zapewnioną dostateczną przestrzeń pracy, pozwalającą na umieszczenie wszystkich elementów obsługiwanych ręcznie w zasięgu kończyn górnych. Stanowisko pracy powinno być tak usytuowane w pomieszczeniu, aby pracownik miał do niego swobodny dostęp.

  Oświetlenie

  Zgodnie z załącznikiem do Rozporządzenia oświetlenie powinno zapewniać komfort pracy wzrokowej, w szczególności:

  • oświetlenie na poszczególnych stanowiskach pracy powinno być dostosowane do rodzaju wykonywanych prac;
  • należy ograniczyć olśnienie bezpośrednie od opraw, okien, przezroczystych lub półprzezroczystych ścian albo jasnych płaszczyzn pomieszczenia oraz olśnienie odbiciowe od monitora ekranowego, w szczególności przez stosowanie odpowiednich opraw oświetleniowych, instalowanie urządzeń eliminujących nadmierne operowanie promieni słonecznych padających na stanowisko pracy.

  Załącznik dopuszcza stosowanie opraw oświetlenia miejscowego, pod warunkiem że będą to oprawy niepowodujące olśnienia.

  Zgodnie z załącznikiem przy projektowaniu, doborze i modernizacji oprogramowania, a także przy planowaniu wykonywania zadań z użyciem monitora ekranowego pracodawca powinien uwzględniać w szczególności następujące wymagania:

  • oprogramowanie powinno odpowiadać zadaniu przewidzianemu do wykonania;
  • systemy komputerowe powinny zapewniać przekazywanie pracownikom informacji zwrotnej o ich działaniu;
  • systemy komputerowe powinny gwarantować wyświetlanie informacji w formie i tempie odpowiednich dla pracownika.

  
  Czy pracownik może liczyć na okulary lub szkła kontaktowe?

  Zgodnie z Rozporządzeniem pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom okulary lub szkła kontaktowe korygujące wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

  Rozporządzenie z jednej strony wprowadza obowiązek ale z drugiej strony nie wskazuje żadnych podpowiedzi w zakresie wysokości czy częstotliwości dofinansowania przez pracodawcę tych artykułów. W takim razie, to pracodawca będzie musiał określić te kwestie w wewnętrznych regulacja obowiązujących w firmie.