W dniu 20 stycznia 2025 roku Ministerstwo Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej przedstawiło projekt ustawy zmieniającej kodeks pracy w zakresie mobbingu, dyskryminacji, molestowania i molestowania seksualnego w pracy.
Zmianie ulegnie m.in. definicja mobbingu. W niniejszym artykule przedstawimy zatem najważniejsze zmiany jakie niosą ze sobą proponowane przepisy.
Skąd pomysł na zmiany?
Zdaniem ministerstwa obecne regulacje dotyczące mobbingu powodują trudności dla pracowników przy dochodzeniu swoich praw w sądzie. Po zmianach mobbing ma zostać uniezależniony od intencjonalności sprawcy, a nacisk zostaje przerzucony na uporczywość nękania pracownika. Za mobbing nie będą także uznawane zachowania jednorazowe.
Jak jest obecnie?
Zgodnie z dotychczasową definicją mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.
Na pierwszy rzut oka widać, że aktualna definicja mobbingu jest dosyć skomplikowana i wymaga wykazania przez pracownika wielu przesłanek.
Jak będzie?
Jeśli projekt ustawy zostanie przyjęty w wersji zaproponowanej przez ministerstwo, to definicja mobbingu ulegnie znacznemu uproszczeniu. Zgodnie z proponowanymi zmianami mobbingiem są zachowania polegające na uporczywym nękaniu pracownika. Uporczywość nękania polega na tym, że jest ono powtarzalne, nawracające lub stałe.
Katalog zachowań kwalifikowanych jako mobbing jest otwarty. Zgodnie z projektem ustawy przejawem mobbingu jest w szczególności:
1) upokarzanie lub uwłaczanie;
2) zastraszanie;
3) zaniżanie oceny przydatności zawodowej pracownika;
4) nieuzasadniona krytyka, poniżanie lub ośmieszanie pracownika,
5) utrudnianie funkcjonowania w środowisku pracy w zakresie możliwości osiągania efektów pracy, wykonywania zadań służbowych, wykorzystania posiadanych kompetencji, komunikacji ze współpracownikami, dostępu do koniecznych informacji;
6) izolowanie pracownika lub wyeliminowanie z zespołu.
Nowe obowiązki dla pracodawców…?
Z jednej strony projekt ustawy wprowadza ułatwienia dla pracowników, ale z drugiej strony nakłada na pracodawców nowe obowiązki.
1) Pracodawca będzie zobowiązany do aktywnego przeciwdziałania mobbingowi – w skrócie – pracodawca będzie zobowiązany do wdrożenia trzech filarów przeciwdziałania mobbingowi: zapobiegania, wykrywania i reagowania na mobbing oraz wspierania jego ofiar.
2) Pracodawca zobowiązany będzie uaktualnić obowiązujące u niego regulaminy pracy o zasady przeciwdziałania mobbingowi i dyskryminacji. Jeżeli pracodawca nie jest zobowiązany do posiadania regulaminu pracy – zasady przeciwdziałania mobbingowi i dyskryminacji będą musiały być zdefiniowane w obwieszczeniu.
Jakie inne ważne zmiany płyną z projektu ustawy?
- zwiększenie rekompensaty dla pracownika za poniesione wskutek mobbingu szkody – zadośćuczynienie w wysokości sześciu miesięcznych wynagrodzeń,
- rozróżnienie mobbingu na: fizyczny, werbalny i niewerbalny,
- zwrot ku przesłance racjonalności – przy ocenie czy doszło do mobbingu będą brane pod uwagę obiektywne oddziaływania na pracownika oraz jego subiektywne odczucia – jeśli są racjonalne,
- wskazanie osób, od których mobbing musi pochodzić: przełożonego, współpracownika, podwładnego, pojedynczej osoby bądź grupy osób.
Uchylenie się pracodawcy od odpowiedzialności za mobbing
Projekt ustawy przewiduje jednak możliwość uchylenia się pracodawcy z odpowiedzialności cywilnej względem pracownika. Jeśli pracodawca wykaże, że należycie wykonał swoje obowiązki – czyli wdrożone przez niego procedury antymobbingowe okazały się skuteczne, a zachowania kwalifikowane przez pracownika jako mobbing nie pochodziły od osoby zarządzającej pracownikiem, pracodawca nie poniesie odpowiedzialności cywilnej.
Należy jednak wskazać, że wykazanie skuteczności wprowadzonych procedur antymobbingowych przez pracodawcę może okazać się trudne i problematyczne.
Aktualnie projekt ustawy jest na etapie konsultacji, a przedstawione zmiany mają szansę na wejście w życie jeszcze w 2025 roku. Będziemy śledzić dla Was proces legislacyjny 😊
