Wielki wzrost zainteresowania kryptoaktywami spowodowany był m.in. początkowo wielkimi zyskami z kryptowalut – takich jak popularny bitcoin czy stablecoin. Doprowadziło to do bardzo szybkiego rozwoju technologii w tym zakresie.

Prawo nie nadążyło jednak za tak szybko rozwijającym się środowiskiem. Na rynku pojawiły się podmioty obracające gigantycznymi sumami bez żadnego nadzoru organów państwowych czy europejskich. Powyższe doprowadziło m.in. do tworzenia piramid finansowych czy znacznego spekulowania stworzonymi kryptowalutami.

Regulacja kryptowalut przez Unię Europejską – potrzeba istnieje

Jak wskazała Kristalina Georgiewa, dyrektor zarządzająca MFW, podczas Światowego Forum Ekonomicznego w Davos 23 maja 2022 r. – w odniesieniu do stablecoin, jeśli kryptowaluta poparta jest aktywami, jeden do jednego, jest rzeczywiście stabilna. Kiedy nie jest wsparta aktywami, ale obiecuje zapewnić 20 proc. zwrotu, jest piramidą – mówiła. Podobnie oceniła to szefowa EBC, Christine Lagarde, wskazując, że jej skromnym zdaniem kryptowaluty są nic nie warte i na niczym nie oparte.

Potrzebę regulacji w tym zakresie widzi również Unia Europejska. W październiku tego roku Rada UE zatwierdziła niezwykle istotny dokument z perspektywy rynku kryptoaktywów – Rozporządzenie w sprawie rynków aktywów kryptograficznych (MiCA) na rynku UE.

W chwili publikowania tego artykułu Rozporządzenie oczekuje na zatwierdzenie przez Parlament Europejski. Jeśli zostanie zatwierdzone na początku 2023 r., wejdzie w życie w ciągu kolejnych 2 lat.

Co właściwie reguluje MiCA?

Mogłoby wydawać się, że nazwa rozporządzenia sugeruje całościowe uregulowanie wszystkich kryptoaktywów powyższym dokumentem – nic bardziej mylnego. Kryptoaktywa, dotychczas regulowane innymi unijnymi przepisami dotyczącymi usług finansowych, nie będą objęte MiCA. Nadal regulowane będą w ramach istniejących ram, „niezależnie od technologii wykorzystywanej do ich emisji lub transferu”.

Oznacza to na przykład, że kryptoaktywa, które klasyfikuje się już jako „instrumenty finansowe” na mocy prawodawstwa UE (art. 4 ust. 1 pkt 15 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE), będą nadal podlegać istniejącym regulacjom, a nie MiCA.

Czym są „kryptoaktywa” według MiCA?

MiCA stosuje własną definicję „kryptoaktywów”. Definiuje je jako „cyfrowe odzwierciedlenie wartości lub praw, które można przenosić i przechowywać w formie elektronicznej z wykorzystaniem technologii rozproszonego rejestru lub podobnej technologii”.

Rozporządzenie dzieli tę definicję na trzy podkategorie. Każdej z podkategorii przypisuje inne zasady postępowania z nimi. Kategorie opierają się na tym, czy kryptowaluty mają na celu stabilizację swojej wartości poprzez odniesienie do innych aktywów. Wskazane kategorie to:

1. „token będący pieniądzem elektronicznym” lub „token będący e-pieniądzem” –oznacza to rodzaj kryptoaktywów, który ma być wykorzystywany głównie jako środek wymiany i który ma utrzymywać stabilną wartość dzięki temu, że jest powiązany z  walutą fiat będącą prawnym środkiem płatniczym;
2. „token powiązany z aktywami” – oznacza rodzaj kryptoaktywów, który ma utrzymywać stabilną wartość dzięki temu, że jest powiązany z wartością szeregu walut fiat, będących prawnymi środkami płatniczymi co najmniej jednego towaru, co najmniej jednego kryptoaktywa lub połączenia takich aktywów;
3. wszystkie inne aktywa kryptograficzne, co obejmuje wszystkie kryptowaluty, które nie są tokenami pieniądza elektronicznego ani tokenami powiązanymi z aktywami. Obejmuje to tokeny użytkowe, tj. takie, które mają zapewnić dostęp cyfrowy do danego towaru lub usługi, dostępne w technologii rozproszonego rejestru, akceptowane wyłącznie przez emitenta tego tokena. Rozporządzenie przewiduje, że część z takich aktywów nie podlega regulacji.

Kogo dotyczy unijne rozporządzenie MiCA?

MiCA dotyczy podmiotów i osób, które są zaangażowane w:

1. emisję, oferowanie i/lub dopuszczenie do obrotu kryptoaktywów.
2. świadczenie usług związanych z kryptoaktywami, przez które rozumie się:
3. przechowywanie kryptoaktywów i zarządzanie nimi w imieniu osób trzecich;
4. prowadzenie platformy obrotu kryptoaktywami;
5. wymianę kryptoaktywów na walutę fiat będącą prawnym środkiem płatniczym;
6. wymianę kryptoaktywów na inne kryptoaktywa;
7. wykonywanie zleceń związanych z kryptoaktywami w imieniu osób trzecich;
8. subemisję kryptoaktywów;
9. przyjmowanie i przekazywanie zleceń związanych z kryptoaktywami w imieniu osób trzecich;
10. doradztwo w zakresie kryptoaktywów.

 

Cel unijnego rozporządzenia MiCA?

Zgodnie z preambułą do rozporządzenia czytamy, że Głównymi celami MiCA jest regulacja branżowa, ochrona konsumentów, zapobieganie nadużyciom na rynku i utrzymanie integralności rynków kryptograficznych. W ramach MiCA konsumenci będą „lepiej poinformowani o ryzyku, kosztach i opłatach” związanych z obrotem kryptoaktywami.  Wprowadzone ramy powinny „zapewnić stabilność finansową i przeciwdziałać zagrożeniom dla polityki pieniężnej, jakie mogą stwarzać kryptoaktywa mające charakteryzować się stabilnością ceny poprzez odniesienie do waluty, aktywa lub koszyka aktywów.”

Aby umożliwić zapewnienie posiadaczom kryptoaktywów przejrzystości w odniesieniu do świadczenia usług w zakresie kryptoaktywów, zostanie ustanowiony rejestr dostawców usług w zakresie kryptoaktywów. Rejestr ten powinien też zawierać dokument informacyjny dotyczący kryptoaktywów. Powinien zostać zgłoszony właściwym organom i opublikowany przez emitenta kryptoaktywów.

Właściwy organ powinien odmówić udzielenia zezwolenia, w przypadku gdy model biznesowy potencjalnego emitenta tokenów powiązanych z aktywami może stanowić poważne zagrożenie dla stabilności finansowej, transmisji polityki pieniężnej i suwerenności monetarnej.

Podstawowe wymogi regulacyjne dla podmiotów zaangażowanych w emitowanie lub dystrybucje kryptoaktywów według unijnego rozporządzenia MiCA

• Odpowiedzialność za utratę kryptoaktywów

Zgodnie z rozporządzeniem, podmioty, które są upoważnione do przechowywania i administrowania kryptoaktywami w imieniu osób trzecich, ponoszą odpowiedzialność wobec swoich klientów za utratę jakichkolwiek kryptoaktywów lub środków dostępu do kryptoaktywów, jako w wyniku zdarzenia, które można przypisać świadczeniu danej usługi lub działalności usługodawcy. Takie incydenty obejmują również incydenty związane z technologią informacyjną – w tym cyberataki, kradzieże i awarie. Jednakże, incydenty, które „wystąpiły niezależnie od świadczenia odpowiedniej usługi lub działalności dostawcy usług kryptoaktywów”, których dostawca kryptoaktywów nie kontroluje, nie są im przypisywane.

• Dokument informacyjny

Każdy podmiot — zarówno osoba fizyczna, jak i instytucja finansowa — który chce oferować publicznie kryptoaktywa lub dopuszczać kryptoaktywa na platformę transakcyjną, musi sporządzić dokument informacyjny dotyczący tych kryptoaktywów. Musi on zawierać ujawnienie obowiązkowych informacji o kryptoaktywie, odmienny dla różnych rodzajów kryptoaktywów. Wszystkie te dokumenty muszą jednak uwzględniać:

1. informacje o emitencie,
2. informacje o kryptoaktywie,
3. informacje o technologii bazowej i
4. powiązanym ryzyku.

Komunikaty reklamowe dotyczące kryptoaktywów powinny być spójne z informacją z dokumentu.

• Umowa i rejestr pozycji

Podmioty świadczące usługi przechowywania i administrowania kryptowalutami w imieniu osób trzecich muszą zawrzeć umowę swoimi klientami. W umowie tej należy określić ich obowiązki i zakres odpowiedzialności. Takie umowy będą musiały zawierać co najmniej informacje określone w art. 67 MiCa.

Podmioty, które świadczą usługi przechowywania i administrowania kryptowalutami w imieniu osób trzecich, będą również miały obowiązek prowadzenia rejestru pozycji, otwartego w imieniu każdego klienta. Ponadto co najmniej raz na trzy miesiące lub na żądanie klienta, obowiązkowe będzie dostarczenie każdemu klientowi zestawienia pozycji kryptoaktywów zarejestrowanych w imieniu tego klienta.

• Minimalny kapitał

Podmioty świadczące usługi związane z kryptoaktywami będą miały obowiązek utrzymywania „zabezpieczenia ostrożnościowego”. Stanowi ono kwotę kapitału niezbędną do utrzymywania przez cały czas zaangażowania w emisję lub dystrybucję krytpoaktywów –  przy czym obowiązuje ta kwota, która jest wyższa:

a) kwocie stałych minimalnych wymogów kapitałowych wskazanych w załączniku IV do rozporządzenia, w zależności od charakteru świadczonych usług w zakresie kryptoaktywów;

b) jednej czwartej stałych kosztów pośrednich z poprzedniego roku, podlegających corocznemu przeglądowi.

Sankcje i nadzór według rozporządzenia MiCa

Nadzór nad wykonywaniem obowiązków nałożonych rozporządzeniem będą sprawowały właściwe organy. Wyznaczy je każde państwo członkowskie oraz opublikuje ich wykaz. Właściwym organem może być nowy lub istniejący organ. Europejski Urząd Nadzoru Giełd i  Papierów Wartościowych oraz Europejski Urząd Nadzoru Bankowego będą nadzorującymi organami regulacyjnymi na szczeblu unijnym.

Niezależnie od sankcji karnych, które to Państwa członkowskie mogą ustanowić na szczeblu krajowym, właściwe organy będą miały uprawnienia do nakładania odpowiednich kar administracyjnych i innych środków administracyjnych w przypadku naruszenia zasad z  rozporządzenia.

Organy krajowe będą miały uprawnienia do nakładania co najmniej niektórych określonych kar. Do kar tych zaliczymy między innymi grzywny w wysokości 5 mln EUR lub części rocznego obrotu (3% – 12,5%) osoby prawnej – w zależności od charakteru naruszenia.