Odpowiedzialność podatkowa Zarządu a termin złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Czy jest w ogóle możliwe dotrzymanie terminu?

Czyli – kiedy należy złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości oraz jaki to ma związek z podatkami?

Kwestie związane z procesem ogłoszenia upadłości uregulowane zostały w ustawie Prawo upadłościowe. Jednakże prawo podatkowe od spełnienia obowiązków dotyczących ogłoszenia upadłości uzależnia odpowiedzialność członków zarządu spółek kapitałowych. Zasadniczo, członkowie zarządu odpowiadają za zaległości podatkowe spółki, w przypadku gdy egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Jednakże członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności poprzez wskazanie, iż m.in. złożono w terminie wniosek o ogłoszenie upadłości lub niezgłoszenie wniosku nastąpiło bez jego winy.

Koniecznym jest więc prawidłowe określenie terminu złożenia wniosku o ogłoszenie odpowiedzialności. Zgodnie z ustawą upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który staje się niewypłacalny. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

Domniemywa się natomiast, że:
• dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące;
• w przypadku, gdy dłużnik jest osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.

Wniosek o ogłoszenie upadłości należy złożyć w terminie 30 dni od powstania przyczyny ogłoszenia.

Skoro w taki, można powiedzieć czytelny sposób, został określony termin złożenia wniosku to skąd tu jakiekolwiek wątpliwości?
Otóż sporne jest często, czy opóźnieniu może podlegać wyłącznie jedno zobowiązanie i już powstanie obowiązek złożenia wniosku? Kolejno, skoro są to domniemania to co należy zrobić aby je obalić? Czy wystarczy wskazać, iż dłużnik, a w naszym przypadku podatnik, nie utracił zdolności do wykonywania swoich zobowiązań? Czy brak uregulowania zobowiązań mimo posiadania środków już stanowi utratę zdolności wykonywania zobowiązań?

W tej kwestii można postawić wiele pytań, jednak w sprawach dotyczących stwierdzenia odpowiedzialności członków zarządu za zaległości podatkowe, nie odnajdziemy jednoznacznych odpowiedzi.

Otóż w orzecznictwie możemy odnaleźć twierdzenia, iż niewypłacalność musi mieć charakter trwały i znaczący, zatem jedna zaległość czy kilka zaległości o nieznaczącej dla podmiotu wartości nie będzie spełniała kryteriów ogłoszenia upadłości. Natomiast przedstawiany jest również pogląd, iż nie ma znaczenia rodzaj ani wartość zaległości, a ważne jest że nie zostały one uregulowane przez okres 3 miesięcy. Co więcej, w orzecznictwie wykreował się pogląd, iż bez znaczenia pozostaje również przyczyna nieuregulowania należności. Idąc tym tokiem, nawet podmiot posiadający odpowiednie środki finansowe na pokrycie zaległości, których jednak z innych przyczyn ich nie reguluje, może zostać uznane przez organy za niewypłacalny – co jest niezgodne z literalnym brzmieniem przepisu.
Obecnie najmniej popularnym poglądem jest uznanie, iż wystarczającym do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest występowanie jednej zaległości, w tym zaległości podatkowej, przez okres 3 miesięcy. Ze względu na dosłowne brzmienie przepisu, które wprost określa, iż dłużnik ma utracić „zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych” a nie „wymagalnego zobowiązania”. Takie podejście uznane zostało za nadto rygorystyczne.

Ze względu na rozbieżności w zakresie postrzegania stanu niewypłacalności, od którego zależny jest termin złożenia wniosku, a więc przesłanki zwolnienia się od odpowiedzialności podatkowej członków zarządu, w jaki sposób należy ustalić kiedy wystąpić z wnioskiem, aby uniknąć nieprzyjemnej niespodzianki w postaci stwierdzenia, iż wniosek nie został złożony w odpowiednim terminie?
Mając na uwadze obecne tendencje w orzecznictwie należy przyjąć, iż w celu zwolnienia z odpowiedzialności członków zarządu należy na bieżąco monitorować sytuację finansową spółki i interpretować przepisy oraz obowiązki członków zarządu szeroko. Zatem w przypadku powstania zaległości, których termin przekracza 3 miesiące, a spółka nie ma środków na ich uregulowanie należy rozważyć złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, w przeciwnym razie, w przypadku powstania zaległości podatkowych członkowie zarządu mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności.